Pierwsza lubańska pocztówka - Dzieje lubańskiej poczty - cz. 8
Święta Bożego Narodzenia wraz z Nowym Rokiem to okres, w którym najczęściej składamy sobie przeróżne życzenia. Dziś pocztówki odeszły już niemal w zapomnienie. Teraz życzenia bożenarodzeniowe wysyłamy głównie SMS-em lub e-mailem. Szkoda, bo czy da się życzenia płynące prosto z serca wyrazić inaczej niż za pomocą papieru i tuszu? Historia karty pocztowej liczy już ponad 140 lat. Jej lokalne wydania i ostemplowania fascynują mnie chyba od zawsze. Od wielu też lat poszukuję najstarszych lubańskich pocztówek. Przed ośmiu laty ukazał się na łamach ZL mój artykuł pt. Najstarsze karty pocztowe Lubania*. Przedstawiłem wtedy najstarszą w moich zbiorach lubańską pocztówkę z roku 1872. Była to oficjalna pierwsza karta pocztowa Cesarskich Niemiec. Na stronie adresowej tej karty widnieje centralnie umieszczone godło państwowe (cesarski orzeł), wraz z owalnym po jego bokach tekstem: „Deutsche Reichspost”, a pod nim napis „Postkarte”. W prawym górnym rogu pocztówki naklejony został znaczek koloru pomarańczowego o nominale ½ groszy. W dolnej części karty, tuż pod miejscem na dane adresata, wydrukowano drobnym tekstem główne przepisy pocztowe. Druga, czysta strona pocztówki w całości przeznaczona została na korespondencję. Karta ta wysłana została z Lubania 21 sierpnia 1872 roku. Z literatury przedmiotu wiedziałem jednak, że nie była to najstarsza karta pocztowa ówczesnych Niemiec. Jeszcze starsze egzemplarze kart pocztowych wyemitował w roku 1870 Północnoniemiecki Okręg Pocztowy (Norddeutscher Postbezirk), utworzony w 1867 roku pod przewodnictwem Prus. Nowa poczta związkowa przejęła od 1 stycznia 1868 roku obsługę poczt: Bremy, Brunszwiku, Hamburga, Lubeki, Meklemburgii-Strelitz, Meklemburgii-Schwerinu, Oldenburga, Prus, Saksonii i Schlezwiku-Holsztynu, wprowadzając też własne znaczki pocztowe. Pierwsze pocztówki tego związku (jako drugie w świecie po kartach Austrii) pojawiły się w obiegu pocztowym 1 lipca 1870 roku. Moje wieloletnie poszukiwania lokalnego ostemplowania tego rodzaju karty pocztowej odniosły w końcu niebywały sukces. Przed miesiącem udało mi się zdobyć egzemplarz takiej pocztówki wysłany z Lubania 12 lipca 1870 roku! (fot. 1)** Karta ta w centralnym miejscu posiada półkolisty tekst - Norddeutsches Postgebiet, a pod nim drugi – „Correspondenz-Karte”. Na stronie adresowej naklejony jest też znaczek Północnoniemieckiego Okręgu Pocztowego o nominale 1 grosza. Podobnie jak w przypadku opisanej powyżej karty pocztowej z 1872 roku pocztówka ta posiada też wydrukowane w dolnej części przepisy pocztowe. W miesiącu wprowadzenia pierwszej niemieckiej karty pocztowej wybuchła wojna prusko-francuska (19 lipca 1870 roku). Dla zmobilizowanych setek tysięcy żołnierzy pruskich poczta Północnoniemieckiego Okręgu Pocztowego wyemitowała odmianę karty korespondencyjnej o nieco uproszczonym wizerunku. W swoich zbiorach posiadam taką „Feldpost – Correspondenzkarte” wysłaną z frontu do Lubania 8 listopada 1870 roku (fot. 2). Na kartach tego typu nie naklejano znaczków, przybijano jedynie stemple poczty polowej.
1 stycznia 1873 roku Niemcy za przykładem Austro-Węgier wprowadziły do obiegu pocztowego nowy wzór karty pocztowej z nadrukowanym znaczkiem koloru brązowego o nominale ½ groszy i 2 krajcarów (na obszarze nie należącym do byłego Związku Północnoniemieckiego). Była to pierwsza tzw. „całostka” poczty niemieckiej. Strona adresowa nowej karty, podobnie jak jej poprzedniczka, zawierała jedynie półkolisty nagłówek: „Deutsche Reichs-Post”, a pod nim napis „Postkarte”, miejsce na oznaczenie adresata i jego adresu. Całość otoczona została dekoracyjną ramką. W swoich zbiorach posiadam kilka takich pocztówek. Jedną z nich, wysłaną z Lubania 11 grudnia 1874 roku prezentuje fot. nr 4.
(Janusz Kulczycki)* Najstarsze karty pocztowe Lubania, Ziemia Lubańska z 2006 r., Nr 20.
** Karta ta ostemplowana została prostokątnym kasownikiem punktu pocztowego na lubańskim dworcu.