Jej wydawca Paul Menzel (fot. 1) rozsławił swymi publikacjami nasz region daleko poza granicami powiatu. Najstarszym periodykiem Leśnej był jednak „Stadtblatt Marklissa” („Gazeta Miasta Leśna”), wydawana w latach 1853-1864. Pierwszy numer „Marklissauer Anzeiger” ukazał się w styczniu 1864 roku w oficynie E.F.Weissiga, przy Baderstrasse 265. W roku 1885 drukarnię i wydawnictwo przejął lubański wydawca A.A.Ludwig, od którego z kolei w roku 1894 nabył je Paul Menzel. W międzyczasie syn E.F.Weissiga – Curt Weissig wypuścił na rynek (1892) przy Schwertauerstrasse 164 drugi tytuł lokalnej gazety – „Marklissauer Nachrichten” („Wiadomości Leśniańskie”)*. Paul Menzel prowadził wydawnictwo przez całe 40 lat, aż do swej śmierci w roku 1934. Jego „Marklissauer Anzeiger” z podtytułem „Nachrichten für Marklissa und Umgegend” stał się najbardziej ulubioną i poczytną gazetą w okolicy. Początkowo biuletyn ten ukazywał się trzy razy w tygodniu (wtorek, czwartek, sobota), po I wojnie światowej zaś był dostępny codziennie (od poniedziałku do soboty). Wtedy podtytuł gazety brzmiał: „Tageblatt für das Queistahl und das Isergebirge”. W roku 1914 bardzo hucznie obchodzono pięćdziesięciolecie wydawnictwa. Obok licznych imprez w mieście ukazał się jubileuszowy, 16-to stronicowy numer dziennika, który posiadam w swoich zbiorach (fot. 2). Wydanie to jest dziś bez wątpienia „białym krukiem” wśród wydawnictw leśniańskich. Jubileuszowy numer poświecono prawie w całości historii ostatnich 50 lat Leśnej. Rok po roku opisano w nim z precyzyjną dokładnością najważniejsze wydarzenia z miasta i okolicy, bogato je przy tym ilustrując unikalnymi fotografiami. Gdy w 1924 roku redaktorem naczelnym dziennika został Karl Gründer (zięć Paula Menzla), zmieniła się jego szata graficzna oraz pojawiły się specjalne dodatki, takie jak: „Am häuslichen Herd” („Domowe Ognisko”), „Landwirtschaftlichen Beilage” („Dodatek Gospodarczy”), czy „Der Queiskreis” („Okreg Kwisy”).Ukazujący się co miesiąc - w latach 1926-1939 - ostatni dodatek jest obowiązkową lekturą dla każdego miłośnika regionalnej historii (wszystkie oprawione numery „Der Queiskreis” posiadam w swoim archiwum – fot. 3). Drukowane w nim artykuły dotyczące m.in. przeszłości Leśnej mogą posłużyć do wydania bardzo bogatej i poprawnej monografii miasta. Karl Gründer, który po śmierci Menzla przejął wydawnictwo, został też w roku 1938 redaktorem naczelnym „Biuletynu Zawidowskiego” („Seidenberger Anzieger”) z Zawidowa. Z początkiem następnego roku leśniańska gazeta wchłonęła też periodyk z Sulikowa „Schönberger Anzeiger” („Biuletyn Sulikowski”) i zmieniła swój tytuł na „Oberlausitzer Anzeiger” („Biuletyn Górnołużycki”).W moich zbiorach zachował się być może ostatni numer tej gazety, pochodzący bowiem z 3 maja 1945 roku! Na pierwszej stronie zamieszczono informację z kwatery głównej z Berlina o tragicznej śmierci Adolfa Hitlera. Co ciekawe, posiadam dwa różne wydania tego numeru: W pierwszym z nich tekst zilustrowano fotografią Führera z nakryciem głowy, w drugim wódz jest bez czapki (fot. 4). Dlaczego wydano takie dwie wersje nie mam pojęcia. Wydawnictwo Paula Menzla nie poprzestało na publikacji miejscowej gazety. W poprzednim odcinku tego cyklu przedstawiłem Państwu lubańskie kalendarze z leśniańskiej oficyny**. Tu drukowano również „Kalendarze Górnołużyckie” i „Kalendarze miasta Hoyerswerdy”, przewodniki, liczne okazjonalne wydawnictwa poświęcone m.in. 600–leciu istnienia Leśnej, czy budowie zapory na Kwisie. Posiadam też wydane drukiem dramaty lubańskiego pisarza, (późniejszego dyrektora Heimatmuseum) Fritza Bertrama. One również ukazały się w oficynie Paula Menzla. Najznakomitszym jednak dziełem leśniańskiego wydawnictwa jest bez wątpienia monografia powiatu lubańskiego - „Das Heimatbuch des Kreises Lauban” z roku 1928. Przed kilku laty odkryto w Leśnej dużą skrytkę (pomieszczenie ?) z archiwum Paula Menzla. Zgromadzono w niej tysiące gazet, broszur, kalendarzy, plakatów, zaproszeń i innych druków z tej oficyny. Prawdopodobnie ukrycia dokonano pod koniec lub tuż po zakończeniu II wojny światowej. Niestety znalazcy wyprzedali za bezcen wszystkie wartościowe pozycje. Jeszcze dziś na niemieckich aukcjach internetowych można zakupić niektóre z nich. Duża kolekcja leśniańskich gazet (około 1500 egzemplarzy) trafiła (za pośrednictwem aukcji internetowej) do rąk znanego miłośnika Leśnej Michaela Beckerta z Niemiec, który w Königslutter wydaje dzisiejszy „Marklissauer Anzeiger” (fot.5). Z Michaelem od lat się przyjaźnię i bez problemu mogę korzystać z jego zbiorów. Ja również nabyłem, niestety już od pośredników, znikomą część wydawniczego skarbu. Są to głównie różne druki ulotne, plakaty, zaproszenia, gazety, broszury itp. (fot. 6, 7). Szkoda, że większość z nich uległa rozproszeniu, a wiem, że były tam bardzo wartościowe lokalne dzieła.
* gazeta ta wydawana była tylko przez 3 lata
** „Lubańskie kalendarze”, Ziemia Lubańska nr 4 – 17.02-10.03 2010 r.
Z dnia: 2010-03-24, Przypisany do: Nr 6(389)