W dzisiejszej części tego cyklu chciałbym zaprezentować czytelnikom Ziemi Lubańskiej unikalną kolekcję kolejowych tabliczek znamionowych znajdującą się w moich zbiorach. Kolekcja ponad pięciuset starych tabliczek od wagonów i lokomotyw była tworzona przez ponad 20 lat. Wszystko za sprawą niezwykłej pasji mojego brata Mirosława Kulczyckiego, który pracował w lubańskim ZNTK. Dziś zbiór ten uznawany jest za największą i najbardziej interesującą kolekcję pamiątek kolejowych tego typu w Polsce (fot. 1). Wielu kolekcjonerów z Polski i z zagranicy miało okazję go podziwiać, jednak szerszemu gronu odbiorców nie jest on w ogóle znany. Wszystkie historyczne eksponaty pochodziły od remontowanych w lubańskich zakładach wagonów kolejowych. Każda tabliczka została starannie oczyszczona z wielu nawarstwień farb i innych zanieczyszczeń. W zbiorze przeważają tabliczki żeliwne, ale są tu również eksponaty wykonane z innych materiałów, takich jak stal, miedź, mosiądz czy aluminium. Przeglądając je możemy zauważyć, że nasze ZNTK remontowało tabor kolejowy pochodzący prawie z całej Europy, a nawet z USA. Nieprawdopodobnym jest fakt, iż przywracano tu do życia wagony pochodzące z pocz. XX wieku, a nawet z wieku XIX! Wszystkie były sprawne, na chodzie i służyły polskiej kolei do XXI wieku. Prawie każda tabliczka znamionowa zawiera nazwę miasta, producenta, rok produkcji i numer seryjny. Najstarszą w zbiorze jest tabliczka znamionowa z berlińskiego wagonu kolejowego z roku 1873 (fot. 2). Z tego okresu pochodzą też tabliczki z Królewca (Königsberg) z roku 1888 (fot. 3), z Wrocławia (1891) - fot. 4, Budapesztu (1892) i Heidelbergu (1894). Najwięcej historycznych tabliczek pochodzi z wagonów kolejowych wyprodukowanych w zakładach niemieckich w takich miastach, takich jak: Breslau (Wrocław), Danzig (Gdańsk), Grünberg (Zielona Góra), Görlitz (Zgorzelec), Waldenburg (Wałbrzych), Niesky, Bautzen, Zwikau, Gotha, Dessau, Hannower, Kassel, Berlin, Niederbronn, Werdau, Hagen, Esslingen, Rastatt, Nürnberg, Ammendorf b. Halle, Heidelberg, Wismar, Weimar, Kassel, Aachen, Karlsruhe, München, Köln, Bochum, Siegen, Uerdinger, Ulm, Bremen, Siegen, Burbach, Dortmund, Altona, Mechernich, Königsberg (Królewiec) i Königshütte (Chorzów). Są też producenci z innych krajów, takich jak Austria - Graz, Wien, Österreich Bundesbahn, K.k. oesterreich Statsbahn), Czechy - Nesselsdorf, Stauding, Smichov, Kolin, Koprivnice, Brno, Ceska Lipa, Slovenske železnice, Węgry - Györ i Budapest, Rumunia - Arad, Włochy - Bologna, Torino, Milano, Pisa, Napoli i Genova, Francja - Paris, Wielka Brytania - Birmingham, Smethwick, Motherwell, Holandia - Amsterdam, Haarlem, USA, Szwecja. Bardzo interesujące są tabliczki znamionowe z otrzymanych przez Polskę wagonów kolejowych międzynarodowej fundacji UNRRA, udzielającej pomocy naszemu krajowi po zakończeniu II wojny światowej. Ekspozycję w moim garażu (bo tu na stałe są eksponowane) uzupełniają też przedwojenne tabliczki polskie, z takich wytwórni jak:
- Spółka Akcyjna Lilpop. Rau i Loewenstein w Warszawie (fot. 5),
- Fabryka Wagonów, H. Cegielski Tow. Akc. w Poznaniu (fot. 6),
- Polskie Fabryki Maszyn i Wagonów L. ZIELENIEWSKI w Krakowie, Lwowie i Sanoku Spółka Akcyjna,
- Królewska Huta (1922-1934) - obecnie Chorzów,
- Wytwórnia Wagonów i Mostów w Chorzowie,
- Spółka Akcyjna Fabryki Wagonów "WAGON" w Ostrowie Wielkopolskim,
- Spółka Akcyjna Wielkich Pieców i Zakładów Ostrowieckich,
- Pierwsze Galicyjskie Towarzystwo Akcyjne w Sanoku
oraz powojenne:
- Sanocka Fabryka Wagonów w Sanoku (1949),
- PAFAWAG we Wrocławiu (1952),
- Fabryka Wagonów w Świdnicy (1956),
- Fabryki Wagonów z Zielonej Gór i Ostrowca.
Unikalne dziedzictwo dawnego kolejnictwa chciałbym udostępnić nie tylko pasjonatom, ale również lokalnej społeczności i turystom odwiedzającym nasze miasto, które w historii śląskiej kolei odegrało niebagatelną rolę. Cała kolekcja zostanie przejęta (nabyta) przez Muzeum Regionalne w Lubaniu, które przygotuje stałą ekspozycję tych cennych pamiątek.
Będzie to zapewne jedna z najciekawszych atrakcji w naszym mieście.
(Janusz Kulczycki)
Z dnia: 2015-11-19, Przypisany do: Nr 21(524)