Najciekawsze budynki i budowle dawnego Lubania - Miejski Dom Kultury
Niedawno w Miejskim Domu Kultury w Lubaniu odbyło się pierwsze spotkanie z historią. W tym sezonie - z historią zapomnianych (istniejących i nieistniejących) ważniejszych budynków i budowli naszego miasta. Bitwa o Lubań z przełomu lutego i marca 1945 roku, jak i nieodpowiedzialna powojenna polityka lokalnych władz wyeliminowały z krajobrazu miasta dziesiątki wspaniałych historycznych obiektów. Klasycznym tego przykładem było zburzenie barokowego kościoła pw. Krzyża Chrystusowego (1956 r.) czy dawnej „Miejskiej Szkoły Ceglarzy” (1976 r.), w której kwaterowali tak znamienici goście jak cesarz Francuzów Napoleon Bonaparte i car Aleksander I. Pierwszy z cyklu multimedialnych wykładów, poprowadzony przez autora niniejszego artykułu poświęcony był, jak przystało na organizatora przedsięwzięcia, Miejskiemu Domu Kultury przy ul. Kościuszki w Lubaniu. Prelekcji towarzyszyła wystawa najrzadszych przedwojennych kart pocztowych i fotografii tego obiektu ze zbiorów autora. Dawne dzieje obecnego MDK są bardzo ciekawe i dla wielu zapewne zaskakujące. Okazuje się, że budynek ten był niegdyś główną siedzibą Miejskiego Towarzystwa Strzeleckiego. Ufundowany został ze składek tego stowarzyszenia w roku 1848 jako nowy Dom Strzelecki. Miejskie Towarzystwo Strzeleckie było jednym z najstarszych organizacji tego typu w Lubaniu. W roku 1888 obchodziło 500-lecie swego istnienia. Na rocznicę wybito wtedy w srebrze pamiątkowy medal, który posiadam w swoich zbiorach (fot. 1). Do towarzystwa należeli najzamożniejsi mieszkańcy naszego grodu. Ubrani byli w szkarłatne fraki z niebieskimi wyłogami, nosili białe kamizelki i białe spodnie, wysokie usztywnione buty i wielkie trójkątne kapelusze filcowe z pękiem dwukolorowych piór. Do XVI wieku zawody strzeleckie odbywały się na błoniach Kwisy, gdzie funkcjonował też pierwszy Dom Strzelecki. Druga strzelnica w owym czasie istniała w suchej już fosie miejskiej między Bramą Bracką a Mikołajską. Z powodu naboru do bractwa coraz to nowych członków, wystawiono w roku 1648 - w okolicy dawnego sierocińca - (późniejsza Lutherschule, a obecnie tereny krytej pływalni przy ul. Różanej) nowy większy budynek do spotkań i ćwiczeń strzeleckich. Od rosnących w jego pobliżu trzech starych, rosochatych wierzb, przybrał on miano „Pod Wierzbami". Nieustanne zalewanie terenów strzeleckich przez wylewającą wciąż rzekę Kwisę spowodowało wybudowanie nowego Domu Strzeleckiego przy Kerzdorferstrasse 4 (wspomniany już dzisiejszy budynek MDK) - fot. 2. Obok nowej siedziby funkcjonowała nowoczesna strzelnica, do której wiodła droga, zwana przed wojną i obecnie ul. Strzelecką (niem. Schützenstrasse). Niestety nowa lokalizacja strzelnicy okazała się niebawem również nietrafiona. W jej kierunku rozwinęło się bowiem nowe osiedle miejskie, a strzelania z muszkietów mogły narazić na niebezpieczeństwo nowych sąsiadów. W roku 1876 wybudowano wiec z dala od miasta - na Szubienicznej Górze (niem. Galgenberg) - kolejny, nowy Dom Strzelecki, który zachował się również do naszych czasów. Dom Strzelecki przy Kerzdorferstrasse przekształcony został w nowoczesny miejski hotel, który przybrał nazwę Bellevue (fot. 3). Do 1920 roku właścicielem hotelu był August Schmidt, a później Max Scholz. W hotelu urządzono salę taneczną i bilardową, przy budynku zaś duży ogród piwny. W okresie I wojny światowej hotel przekształcono w lazaret wojskowy, w którym leczono rannych żołnierzy. W latach dwudziestych XX wieku do hotelowego budynku dobudowano największą w mieście salę balową na 2500 osób (fot. 4). Nowy właściciel hotelu - Otto Reuter zmienił w 1936 roku nazwę hotelu na Haus Vaterland (fot. 5). Podczas ostatniej wojny reprezentacyjny budynek dawnego Towarzystwa Strzeleckiego nieco ucierpiał od ostrzałów artyleryjskich (fot. 6). Dziś zabytkowy obiekt wymaga pilnie kapitalnego remontu.
(Janusz Kulczycki)