Ojczyzną wydania pierwszego znaczka pocztowego na świecie była Wielka Brytania. 6 maja 1840 roku wprowadzono w tym kraju do obiegu pocztowego znaczek o nominale jednego pensa, w kolorze czarnym, przedstawiający podobiznę królowej Wiktorii. Za Wielką Brytanią znaczki pocztowe wprowadziły następujące państwa: Szwajcaria (kantony Genewa i Zurych) oraz Brazylia (1843 r.), Stany Zjednoczone (1845 r.), Mauritius (1847 r.), Bermudy (1848 r.), Bawaria, Belgia i Francja (1849 r.), Austria, Gujana Brytyjska, Hanower, Hiszpania, Prusy, Saksonia, Szlezwik-Holsztyn (1850 r.). Pierwszy polski znaczek pocztowy ukazał się dopiero 1 stycznia 1860 r. Lubań, leżący wówczas w Królestwie Prus (Königreich Preussen), miał również swój udział w historii poczty tego państwa. 15 listopada 1850 roku w miejskim Urzędzie Pocztowym pojawiły się w sprzedaży pierwsze znaczki pocztowe z podobizną króla Prus Fryderyka Wilhelma IV (1795-1861). Były to cztery niewielkie, wycięte nożyczkami z arkusza, prostokąciki (1x1,5 cm) o nominałach: 1/2 srebrnego grosza (6 fenigów) - pomarańczowy, 1 srebrny grosz (jasny szaroczerwony), 2 srebrne grosze (szaroniebieski) i 3 srebrne grosze (żółty). Znaczki te miały już zabezpieczenia przed ewentualnym fałszowaniem. Do ich produkcji użyto papieru ze znakiem wodnym - wizerunek wieńca z wawrzynu. Na rysunku znaczków drukowanych w technice stalorytniczej umieszczono też trudne do naśladownictwa ornamenty. Z chwilą pojawienia się na trenie Prus pierwszych znaczków pocztowych Poczta Pruska wprowadziła również nowe stemple numerowo-koliste bez daty*. Lubań otrzymał stempel kolisty poczwórny (składał się z czterech różnej wielkości okręgów) z numerem wewnątrz - 809, a Leśna (Marklissa) – 921.** Stemplem tym unieważniano (kasowano) naklejone na kopercie znaczki pocztowe, obok stawiono poprzednio używany stempel nadawczy z datą i nazwą miejscowości, tj. LAUBAN. Stemple (kasowniki) koliste, zwane też obrączkowymi, były używane w Prusach do 31 marca 1859 roku. W swoich zbiorach posiadam kilka egzemplarzy pierwszych pruskich znaczków pocztowych, skasowanych lubańskim stemplem numerowym 809. Wśród nich znajduje się znaczek o nominale 1 srebrnego grosza (fot.1) i 3 srebrnych groszy (fot.2). Posiadam też list składany, z pierwszym znaczkiem Prus, ostemplowany kasownikiem numerowym 809 i okrągłym datownikiem nadawczym LAUBAN. Nadawcą listu, wysłanego do Görlitz, był lubański kupiec Johann Friedrich Rost, właściciel znanego nam tzw. „Domu pod Okrętem” (dziś siedziba Urzędu Skarbowego). Sześć lat po pierwszych pruskich znaczkach pocztowych poczta tego kraju wyemitowała kolejną „freimarkę”. Był to oliwkowy znaczek, z tą samą podobizną króla, o nominale 4 fenigów. W kolejnym roku (1857) pojawiły się też egzemplarze o nominałach: 1Sgr (czerwony), 2 Sgr (niebieski) i 3 Sgr (żółtopomarańczowy). Dwa ostatnie znaczki, skasowane lubańskimi stemplami ramkowymi (z nieco zmienioną już podobizną króla Fryderyka Wilhelma IV), posiadam też w swoich zbiorach (fot. 4 i 5). Największy niemiecki katalog znaczków pocztowych „MICHEL” wymienia w sumie aż 26 poszczególnych ich rodzajów, wyemitowanych w latach 1850-1867. W roku 1861 Poczta Prus wprowadziła do obiegu nowe znaczki pocztowe z wizerunkiem orła państwowego w owalu, które zastąpiły stosowane dotychczas freimarki z podobizną króla. Kasowane one były już tylko datownikami ramkowymi, gdyż kasowniki obrączkowe jak już wspomniano wyszły w roku 1859 z użycia. Podwójny znaczek pruski z wyciśniętym na prasie orłem państwowym o nominale 1 srebrnego grosza, skasowany stemplem nadawczym Lubania – LAUBAN, posiadam też w swoich zbiorach (fot. 6). 31 grudnia 1867 roku poczta pruska przystąpiła do Północnoniemieckiego Związku Pocztowego (Norddeutscher Postbezirk), którego funkcje przejęła 12 maja 1871 roku poczta Rzeszy (Reichspost). O tym jednak w kolejnym odcinku.
Janusz Kulczycki
* Stemple numerowe jako pierwsza wprowadziła Wielka Brytania (1844 r.), następnie w roku 1849 Mauritius i Wiktoria (Australia). W 1850 roku wraz z Prusami kasowniki numerowe wprowadziły: Bawaria, Belgia i Hiszpania.
** W całych Prusach było takich stempli 1987 (tyle też było urzędów pocztowych)
Z dnia: 2011-08-09, Przypisany do: Nr 15(422)